Borsa yatırımcısının mutlaka bilmesi gereken borsa terimlerini listeledik. Borsa yatırımcısının bilmesi gereken terimleri aşağıda detaylı bir şekilde sıraladık.
Hisse Senedi
Hisse senedi, bir şirketin sermayesinin eşdeğer paylarını ifade eder. Hisse senetleri, şirketin yönetimine katılma hakkı, şirket karından pay alma hakkı ve oy kullanma hakkı gibi birçok hak sağlar. Yatırımcılar, hisse senetleri aracılığıyla bir şirkete ortak olurlar ve şirketin karlılığından yararlanırlar. Hisse senetleri, borsada işlem gören en yaygın finansal enstrümandır.
Endeks
Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinin performansını ölçmek için kullanılan bir ölçüdür. Borsa İstanbul’da işlem gören endeksler arasında BIST 100, BIST 50, BIST 30 ve BIST Tüm endeksleri bulunmaktadır. Endeksler, borsada işlem gören hisse senetlerinin fiyat hareketlerinin bir göstergesi olarak kullanılır. Örneğin, BIST 100 endeksi, borsada işlem gören en büyük 100 şirketin performansını yansıtır.
Emir
Bir yatırımcının, borsada belirli bir hisse senedi için verdiği alış ya da satış talimatıdır. Alış emri, hisse senedinin belirli bir fiyattan satın alınması için verilirken, satış emri hisse senedinin belirli bir fiyattan satılması için verilir. Emirler, yatırımcıların borsada işlem yaparken belirli bir fiyattan hisse senedi satın almak ya da satmak istediklerini belirten talimatlardır.
Piyasa Yapıcısı
Piyasa yapıcısı, borsada belirli bir hisse senedi için alış ve satış fiyatlarını belirleyen ve bu fiyatlar arasındaki farkı (spread) alarak likidite sağlayan bir finansal kuruluştur. Piyasa yapıcıları, yatırımcıların hisse senetlerini daha kolay alıp satmalarına yardımcı olurlar.
Lot
Borsada işlem gören hisse senetlerinin birimleri lottur. Lotta genellikle belirli bir adet hisse senedi bulunur. Örneğin, bir hisse senedinin lotu 100 adet olabilir. Yatırımcılar, belirli bir lot için emir verebilirler. Örneğin, bir yatırımcı 2 lotluk bir alış emri verebilir ve bu emir, 200 hisse senedi alımı anlamına gelir.
Takas
Bir hisse senedinin alım veya satımının gerçekleştirilmesi için takas işlemi yapılması gerekir. Takas işlemi, hisse senetlerinin sahiplerinin değiştirilmesi anlamına gelir. Borsada yapılan her işlem, takas işlemi ile sonuçlanır. Takas işlemi, borsa işleminin ardından gerçekleştirilir ve borsadaki işlemlerin yerine getirilmesindeki en önemli adımlardan biridir.
Temettü
Bir şirketin elde ettiği kârdan pay sahiplerine dağıttığı kar payıdır. Temettü, genellikle hisse senedi fiyatlarına etki eder ve hisse senedi sahipleri için bir gelir kaynağı olabilir.
Marjin
Marjin, bir yatırımcının açık pozisyonları için gereken teminat miktarıdır. Yatırımcı, açık pozisyonlarının değerinden daha az teminat verirse, pozisyonlarını koruyamayabilir ve marj çağrısı alabilir. Marjin, yatırımcıların risklerini yönetmelerine yardımcı olur ve yatırımcıların belirli bir teminat oranını korumasını sağlar.
Stop Loss
Bir yatırımcının, belirli bir fiyatın altına düştüğünde otomatik olarak hisse senedi satması için verdiği bir emirdir. Stop loss emirleri, yatırımcıların risklerini yönetmelerine yardımcı olur ve zararları sınırlar. Örneğin, bir yatırımcı 100 TL olan bir hisse senedinin stop loss fiyatını 90 TL olarak belirleyebilir. Eğer hisse senedi fiyatı 90 TL’nin altına düşerse, otomatik olarak satış işlemi gerçekleştirilir.
Alım Satım Farkı (Spread)
Alım satım farkı, piyasa yapıcısı tarafından belirlenen alış ve satış fiyatları arasındaki farktır. Piyasa yapıcısı, alıcı ve satıcı arasındaki farkı alarak likidite sağlar. Spread, yatırımcılar için önemlidir çünkü yatırımcılar alış ve satış fiyatları arasındaki farkın ne kadar olduğunu bilmelidirler.
Hisse Senedi Getirisi
Hisse senedi getirisi, bir hisse senedinin fiyatındaki değişim ve temettü ödemeleriyle birlikte hisse senedi sahibine sağlanan getiridir. Hisse senedi getirisi, bir yatırımcının hisse senedindeki kâr veya zararı gösterir.
İşlem Hacmi
İşlem hacmi, belirli bir hisse senedinin belli bir zaman diliminde gerçekleşen toplam alım satım miktarını ifade eder. İşlem hacmi, bir hisse senedinin likiditesi hakkında bilgi verir ve
yatırımcılar için önemlidir çünkü yüksek işlem hacmi olan hisse senetleri genellikle daha likit ve kolayca alınıp satılabilirler. İşlem hacmi ayrıca, piyasadaki talep ve arzı yansıtır ve yatırımcılara fiyat hareketleri hakkında ipuçları verir.
Piyasa Yapıcısı
Piyasa yapıcısı, bir hisse senedinin likiditesini sağlamak için sürekli olarak alım ve satım emirleri veren bir kurumdur. Piyasa yapıcısı, alıcı ve satıcı arasındaki alım satım farkını alarak kar elde eder. Piyasa yapıcısı, borsada işlem gören hisse senetleri için önemlidir çünkü yatırımcıların bu hisse senetlerini kolayca alıp satabilmelerini sağlar.
Hisse Senedi Portföyü
Hisse senedi portföyü, bir yatırımcının sahip olduğu hisse senetlerinin toplamıdır. Yatırımcılar, hisse senedi portföylerini çeşitlendirerek risklerini dağıtabilirler. Örneğin, bir yatırımcı, farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerinden oluşan bir portföy oluşturabilir.
Emisyon
Bir şirketin, halka açılması veya mevcut hisse senetlerinin artırılması sırasında ihraç ettiği hisse senetleridir. Emisyon, bir şirketin sermaye yapısını değiştirebilir ve hisse senedi fiyatlarına etki edebilir.
Halka Arz
Bir şirketin ilk kez hisse senetlerini halka açmasıdır. Halka arz, bir şirketin sermayesini artırmasına ve yatırımcılara hisse senedi sahipliği fırsatı sunmasına olanak tanır. Halka arz edilen hisse senetleri, genellikle borsada işlem görmeye başlar.
Takas Ücreti
Takas ücreti, hisse senedi işlemlerindeki transfer ve ödeme işlemleri için alınan bir ücrettir. Takas ücretleri, borsaların gelir kaynaklarından biridir.
Hisse Senedi Yüzdesi
Hisse senedi yüzdesi, bir şirketin hisse senetlerinin belirli bir yüzdesidir. Yatırımcılar, hisse senedi yüzdesi kullanarak bir şirketin sahip oldukları hakkında bilgi edinebilirler.
Bölüştürme Oranı
Bölüştürme oranı, bir şirketin temettü ödemesinin hisse senedi fiyatına oranıdır.
